Скачать книги категории «Проза»

Был йыйынтыҡҡа күренекле яҙыусы, Салауат Юлаев исемендәге Республика Дәүләт премияһы лауреаты Таңсулпан Хизбулла ҡыҙы Ғарипованың төрлө йылдарҙа ижад иткән повесть һәм хикәйәләре тупланған.

Автор үҙенең әҫәрҙәрендә замандаштарыбыҙҙы борсоған ҡырҡыу мәсьәләләрҙе күтәрә. Яҙыусы, ҡайһы ваҡытты тасуирлаһа ла, замана һулышын зирәк аҡылы, һиҙгер йөрәге менән нескә тойомлап, сағыу буяуҙар менән уҡыусы күңеленә еткерә.

Башҡортостандың халыҡ шағиры, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты, Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре Абдулхаҡ Игебаевтың «Әҫәрҙәр» енә поэмалары, ҡобайырҙары, бағышлауҙары индерелде.

Һеҙ ҡулға алған йыйынтыҡ – Рәйлә Сабитованың икенсе китабы. Уның әҫәрҙәрендә хәҙерге заман һулышы, халыҡтың аҡылы, уйланыуҙары тығыҙ рәүештә үрелеп бара. Авторҙың стиленә диалект һүҙҙәр, неологизмдар хас булыуы менән уҡыусыларға бик ҡыҙыҡлы.

Күренекле шағир һәм прозаик Мәүлит Ямалетдиндың «һайланма әҫәрҙәр»енең II томына «Ҡотолоу юлҡайҙарын тапманым», «Бала ҡарға», «Ҡорбан», «Аймылыш» повестары, «Кәкүккәй», «Ыласын», «Кинйәһылыу» һ. б. хикәйәләре индерелде.

Был китапҡа тотош быуат һыйған. Ниндәйҙер мөғжизә менән тарих китаптары юҡҡа сыҡһа, Таңсулпан Гарипованың роман-эпопеяһы буйынса егерменсе быуатты ҡайтанан тергеҙеп булыр ине. Тарих тирмәненә бойҙай бөртөктәреләй төшкән кеше яҙмыштары матурлыҡҡа һәм батырлыҡҡа һынау тота. Бәғзеһе онға әйләнә, бәғзеһе кәбәккә…

На страницах этого сборника – 19 миниатюр, раскрывающих смысл поступков и ситуаций через простые понятия. Каждая из них рассказывает о такой обычной вещи, как дверь. Сколько дверей вы проходите ежедневно? А сколько из них влияют на вашу судьбу? Стелла Аровски помогает сопоставить объект повседневной жизни с поступками и мыслями людей. Зеркальные двери – как символ самолюбия и невозможности увидеть ничего более, чем своё отражение… Распашные двери роддома, которые за несколько своих колыханий меняют мировоззрение мужчины, пришедшего на роды жены… Двери из мозаики – как клубок противоречий в семейных отношениях… Дверь поезда, которая закрывается, чтоб увезти от самого себя… Или просто пустой дверной проём, который для кого-то может стать дверью в неизвестное… Откройте эту книгу как ещё одну дверь в мир своего подсознательного.

Роман Владимира Дудинцева «Белые одежды» посвящён периоду «лысенковщины» в советской биологической науке, когда генетика была объявлена идейно-враждебным течением, а «официальной наукой», одобренной партийным руководством, стали научные воззрения академика-агронома Трофима Лысенко.

Главный герой молодой биолог Фёдор Дежкин приезжает в небольшой город с заданием проследить за работой сельскохозяйственного института в связи с информацией о существовании там подпольной организации вейсманистов-морганистов. Дежкин быстро понимает, что истина на стороне опальных учёных и становится в их ряды. Он совершает свой нравственный выбор и, мужественно встречая трагические испытания, остаётся верным делу своей жизни.

Книга Владимира Дудинцева – не только о верности науке. Она – о преданности своим убеждениям и своему человеческому долгу, о чести и достоинстве, бескорыстии и самоотречении, о поиске истины и ответственности за выбор собственного пути.

Роман «Белые одежды» увидел свет в 1986 году, через тридцать лет после написания, и сразу стал вехой в истории современной русской литературы. В 1988 году он был удостоен Государственной премии СССР.

Книга петербургского художника и писателя, знаменитого Учителя смеха Леонида Каминского собрана из многочисленных «ляпов», «смешных ашыпок» и несуразностей, которые юные читатели более двух десятков лет присылали ему в редакцию всероссийского журнала «Костёр». Эти нелепые отрывки из сочинений и ответы у доски составили богатейшую, уникальную коллекцию – настоящую энциклопедию школьного юмора.

Буюк ёзувчи Стефан Свейг ушбу романида ўтган асрнинг йигирманчи йилларида Австриядаги ижтимоий ҳаёт, Биринчи жаҳон урушидан кейинги қийинчиликлар бош қаҳрамон – Кристина ҳаёти мисолида тасвирлайди. Ёш, навқирон, аммо камбағал Кристина ёшлик завқини ҳам тотмаган. Чунки бўлиб ўтган уруш бутун бир авлоднинг ёшлигини, қувончу шодлигини ўғирлаганди. Адиб асарда қуйи қатлам одамларининг тўлақонли ҳаёт кечириш учун қанчалар машаққатга дуч келишини, пульсизлик туфайли ўзларини камситилгандек ҳис қилиб, бундан чуқур тушкунликка, ҳатто депрессияга тушиб қолишларини кўрсатади. Шундай қийин вазиятда кун кечираётган Кристинанинг ҳаётида ногоҳ ўзи каби ночор Фердинанд исмли йигит пайдо бўлади. Дунёқараши, фикрлашлари ўзаро ўхшаш бу икки ёш ўртасида ёвузликка қарши исён кўтаргандек куртак очган боқий туйғу – муҳаббат уларни бахтга эмас, аксинча, янада улкан синовларга дучор қилади. Аммо севгининг чексиз қудрати, инсонлар бу йўлда ҳар қандай оғир синовларга ҳам тайёр бўлиши асарда ўзгача, Свейгга хос маҳорат билан тасвирланган.

Ушбу китоб муаллифи Хуршид Дўстмуҳаммад қисса жан рини суюкли ва дилбар жанр деб ҳисоблайди. Чиндан ҳам китобхонлар ҳукмига ҳавола этилаётган қиссаларда инсон ҳаётининг энг қалтис ва нозик ҳолатлари тсвирланган. Синч ков китобхон мазкур қиссалар замирида катта ва бетакрор ҳаётий ҳақиқатлар орқали дунёга, ҳаётга ва умуман, улкан борлиққа кутилмаган ўзгача ва янгича қарай бошлаганини англайди.

Буюк олмон шоири Гётенинг «Фауст» трагедияси жаҳон адабиётининг шоҳ асарларидан бири ҳисобланади. Бу асар Гётенинг бутун ижодий фаолияти давомидаги изланишларининг самарасидир. Адибнинг айнан ушбу ва бошқа барча асарларини ҳам динлараро, маданиятлараро, миллатлараро бағрикенглик, Шарқ ва Ғарб цивилизацияси, умуминсоният мақсадларининг уйғунлаштирилган намунаси, дейиш мумкин.

Асар қирқ йиллик икки қадрдоннинг соғинчли суҳбати билан бошланади. Етти йиллик меҳнат самарасию гўзал лик ошуфтасининг дилгир маърузаси айни чоғда машҳур бир куйга бориб тақалади. «Шарқ ноктюрнлари» бастако ри Ҳусайн Канон ҳақидаги илк маълумотлар шу суҳбат да англашилади. Воқеалар айнан шу Канон бей атрофида ривожланади. Мискин ва нотавон бола Каноннинг ҳаёти, айниқса, онасининг тақдири ўқувчини тушкун кайфиятга мубтало қилади. Бора-бора Канон ақл бовар қилмайдиган, ҳатто ўзи орзу қилмаган ютуққа эришади. Болаликнинг армонлари билан юзлашади. Муваффақиятлар ва олқиш лардан эсанкираш Канонни ҳам четлаб ўтмайди. Унинг ахлоқи ўзгаради, ҳаётга қарашлари енгиллашади. Мутолаа давомида гўзаллик шайдоси ва куйчиси Канон бейни бир зумда «йўқотамиз». У ёзган мусиқа сабаб баста корга телбаларча ошиқ кичик хоним Ламианинг аянчли тақдири ўқувчини бефарқ қолдирмайди. Мутолаа сўнги га қадар Канонни кутади. Нафақат муҳаббат куйи сабаб ҳаётини «эрта яшаб қўйган» Ламиани, балки ўқувчини ҳам куттирган Канон асар ниҳоясида қай тарзда кўриниш бе ради? Ҳаёт уларга қанчалик адолат қилади? Демак, мутолаадан кейин, албатта, фикрлашамиз…

Қўлингиздаги роман Рашод Нури Гунтекиннинг энг машҳур асарларидан биридир. Роман қаҳрамони ниҳо ятда гўзал, покиза, лекин бахтсиз Афифани қаттиқ се виб қолади, унинг ишқида ўртаниб куйиб-ёнади. Асар қаҳрамонларининг ишқ изтироблари, дарду ҳасратлари китобхонни бефарқ қолдирмайди, гўзалликка, муҳаббат ни қадрлашга чорлайди.

Aлександр Гриннинг «Aлвон елканлар» повести Aссол исмли қизчанинг оғир ва изтиробли ҳаёти ҳақида сўзлайди. Aссол гўдаклик чоғида онасидан ажраб қолади. Отаси эса ўзини қизалоғининг тарбиясига бағишлайди. Уни мўжизаларга ишонч руҳида ўстиради. Бир куни қизалоқ Эгил исмли кекса эртакчини учратиб қолади. Эртакчи қизалоққа қачонлардир уни сўроқлаб алвон елканли кемада шаҳзода келишини айтади. Қизча ана шу гапга ишонади ва садоқат билан ўша саодатли дамларни кутиб яшайди. Бу йўлда қанчадан-қанча азиятлар чекади. Бошига маломат тошлари ёғилади. Йўқчилик, дасти қисқалик ҳамиша ортидан эргашиб юради. Aммо у ҳеч қачон таслим бўлмайди. Ўз саодати учун меҳнат қилишдан чекинмайди. У мўжиза ўз-ўзидан келмаслигини, уни инсон ўз қўли билан яратиши лозимлигини англаган дақиқалардан, бошқаларни ҳам ана шу ҳақиқатга ишонтиради. Орадан йиллар ўтиб, эртакчи чолнинг башорати рўёбга чиқади: уфқ томондан сузиб келаётган алвон елканлар кўзга ташланади… Бир сўз билан айтганда, мазкур асар ўқувчига ишонч ва садоқат, сабрнинг таги олтин эканини Aссол ҳаёти мисолида исботлайди

Икки Диана – тарихий-саргузашт роман бўлиб, ХВИ аср Франция тарихидаги кўплаб трагик воқеаларни акс эттиради. Ушбу романда ўқувчини қизиқтирадиган барча компонентлар мавжуд. Бу эрда мудҳиш сирлар ҳамда маъсума қаҳрамон аёл, маккарона фитналарнинг қурбони – Диана де Кастро, ёвузлар дуэти – Диана де Пуате ҳамда коннетабл Монморанси, ҳақиқат учун курашувчи Габриел Монтгомери ва ниҳоят, олийҳиммат герцог де Гиз образлари моҳирона очиб берилган. Асарда католиклар ва протестантларнинг ўзаро диний қарама-қаршиликлари кўрсатилган. Роман нафақат уруш ҳақидаги ҳикоялар, ишқий драмалар, сарой фитналари билан, балки ишончли тарихий тавсифлар билан ҳам қизиқ ва аҳамиятга моликдир.

Густав Флобернинг энг катта романи – Бовари хоним. француз адабиётининг энг машҳур асарларидан биридир. Бош қаҳрамон – Эмма Боварининг ҳаёти, турмуш тарзи, орзу-истаклари ва ниҳоят фожиаси ҳақида ҳикоя қиладиган ушбу роман аслида нафақат ўша давр, балки ҳою ҳавасга берилган аёлнинг ҳамма замон ва бар маконлардаги фожиасидир. Эмма номуносиб турмуш ёки тақдирнинг нолойиқ жуфти сабаб ўз ҳаётини ўзгартириш ва ўзича гўзал ҳаёт қуриш сари интилади. Бой ва келишган хуштор аёлга қанчалик бахт бера олади ёки қадрли ва севикли бўлиш учун эр қандай фазилат ва имкониятларга эга бўлиши лозим? Тақдир йўриғига рози бўлмаган инсон ўз ҳаётини қанчалик ўзгартира олади? Ёки тақдир инсонга қанчалик боғлиқ? Бовари хоним тимсолида енгил ҳаёт ва қийинчиликсиз фароғатдан баҳраманд бўлиш истаги инсонни охир-оқибат фожиага, ҳатто бутун оиласининг таназзулига сабаб бўлиши ёрқин тасвирларда ифодаланади.

Ўзбек таржимашунослик мактабининг атоқли намояндаси Иброҳим Ғафуров ҳақида сўз кетганда ҳақли равишда уни адабиётимизнинг жонкуяр вакили, дунё адабиётини она тилимизга олиб кирган ва буюк маънавий хазинадан халқимизни баҳраманд қилган устазода ижодкор сифатида эътироф этамиз. Дарҳақиқат, дунё афкор оммасининг қалбини ларзага солган Фридрих Нитше, Жеймс Жойс, Лев Толстой, Фёдор Достоевский, Уилям Фолкнер, Мопассан, Эрнест Хемингуэй, Габриел Гарциа Маркес, Кнут Гамсун, Дино Буссати каби даҳо ижодкорлар адабий меросидан баҳраманд бўлган ўзбек китобхони ёхуд ҳар бир адабиёт ихлосманди Иброҳим Ғафуровдан кўнглида миннатдорлик ҳиссини туйиши, шубҳасиз. Ўзбекистон Қаҳрамони, адабиётшунос олим, Нитше, Достоевский, Маркес ҳамда Айтматовларни ўзбекча «сўйлатган» таржимон – ёзувчи Иброҳим Ғафуровнинг 8 жилдлик «Адабиёт дунёси» муаллифлик асарлари тўпламининг 1 жилди – Жозиба

Ўзбек таржимашунослик мактабининг атоқли намояндаси Иброҳим Ғафуров ҳақида сўз кетганда ҳақли равишда уни адабиётимизнинг жонкуяр вакили, дунё адабиётини она тилимизга олиб кирган ва буюк маънавий хазинадан халқимизни баҳраманд қилган устазода ижодкор сифатида эътироф этамиз. Дарҳақиқат, дунё афкор оммасининг қалбини ларзага солган Фридрих Нитше, Жеймс Жойс, Лев Толстой, Фёдор Достоевский, Уилям Фолкнер, Мопассан, Эрнест Хемингуэй, Габриел Гарциа Маркес, Кнут Гамсун, Дино Буссати каби даҳо ижодкорлар адабий меросидан баҳраманд бўлган ўзбек китобхони ёхуд ҳар бир адабиёт ихлосманди Иброҳим Ғафуровдан кўнглида миннатдорлик ҳиссини туйиши, шубҳасиз. Ўзбекистон Қаҳрамони, адабиётшунос олим, Нитше, Достоевский, Маркес ҳамда Айтматовларни ўзбекча «сўйлатган» таржимон – ёзувчи Иброҳим Ғафуровнинг 8 жилдлик «Адабиёт дунёси» муаллифлик асарлари тўпламининг 4 жилди – Дил эркинлиги

Ўзбек таржимашунослик мактабининг атоқли намояндаси Иброҳим Ғафуров ҳақида сўз кетганда ҳақли равишда уни адабиётимизнинг жонкуяр вакили, дунё адабиётини она тилимизга олиб кирган ва буюк маънавий хазинадан халқимизни баҳраманд қилган устазода ижодкор сифатида эътироф этамиз. Дарҳақиқат, дунё афкор оммасининг қалбини ларзага солган Фридрих Нитше, Жеймс Жойс, Лев Толстой, Фёдор Достоевский, Уилям Фолкнер, Мопассан, Эрнест Хемингуэй, Габриел Гарциа Маркес, Кнут Гамсун, Дино Буссати каби даҳо ижодкорлар адабий меросидан баҳраманд бўлган ўзбек китобхони ёхуд ҳар бир адабиёт ихлосманди Иброҳим Ғафуровдан кўнглида миннатдорлик ҳиссини туйиши, шубҳасиз. Ўзбекистон Қаҳрамони, адабиётшунос олим, Нитше, Достоевский, Маркес ҳамда Айтматовларни ўзбекча «сўйлатган» таржимон – ёзувчи Иброҳим Ғафуровнинг 8 жилдлик «Адабиёт дунёси» муаллифлик асарлари тўпламининг 5 жилди – Ҳаё – халоскор

Ушбу китоб тарихнинг бизга маълум бўлган, аммо ҳалигача очилмаган сир-синоати ҳақида. Ҳазрати Башир қишлоғидаги оддий бир чўпоннинг ўлдирилиб кетиш воқеаси, жиноятни фош этишга бел боғлаган терговчиларнинг уддабуронлиги, бу жиноят атрофида жуда кўпчиликнинг ўралашиб қолиши, бир жиноят ортидан бошқа жиноят изларининг топилиши … Қизиқ, қадим Темурийлар кутубхонаси билан оддий чўпоннинг ўлдирилиб кетиши ўртасида қандай боғлиқлик бўлиши мумкин? Вақт ва замон ўртасидаги мувофиқлик бир-бирига қай даражада боғлиқ… Саволларга жавобни очиқ қолдирамиз. Яхшиси, мутолаадан сўнг сизни баҳсга чорлаймиз.

Прокуратура бўлим бошлиғи бўлиб ишлаётган, ўз касбининг фидойиси, бир оиланинг меҳрибон отаси сирли равишда йуқолади. Асар ушбу воқеалар билан бошланади. Унинг келгуси тақдири қандай кечади? Сирли равишда йўқолган масъул ходимни излашда гумон қилинган шахсларни аниқлаш, тергов қилиш жараёни, оиласи, қариндош-уруғларининг чеккан жафолари, таҳликали ўтказган кунлари асарда ўзига хос йўналишда ҳикоя қилинади. Азиз китобхон! Асарда тасвирланган қаҳрамонларнинг руҳий ҳолатлари, аламли кечинмалари, қувонч-у шодликларига шерик бўласиз, деган умиддамиз.

Ҳалол, виждонли, иймонли оила бошлиғи ваҳшийларча ўлдириб кетилади. Ўша куни мактаб директори бўлиб ишлайдиган ўғли ҳам бедарак йўқолади… Бундай мудҳиш жиноят содир этилишига нима сабаб бўлди? Бойликми ёки қасос олишми? Ахир бу оила намунали, шу билан бирга умр бўйи қуруқ маошга кун кўриб келган, уйида ҳатто енгил машинаси ҳам бўлмаган хонадонлардан бири эди-ку! Бу асарда ҳам тергов гуруҳи бошлиғи Санжарбек жиноятни фош қилишда ўз касбий маҳоратини, терговчига хос бўлган зийраклик, ақлу заковатини намоён этади. Асар воқеалари асримизнинг биринчи ўн йиллиги ўрталарида бўлиб ўтади. Ёзувчи ушбу асарида қабиҳ жиноятнинг сабаб ва оқибатларини тасвирлаш билан бирга, ўша даврдаги пахта яккаҳокимлигининг инсон саломатлигига салбий таъсири, тиббиёт ва таълим тизимидаги адолатсизликлар, суд тизимининг ноҳақликларини ҳам ҳаётий мисоллар асосида ёритади.

«Урушнинг биринчи куни» – илк талаффуздаёқ кўнгил ни маҳзун қиладиган жумла. Лекин бу ҳақда билиш, таас сурот ва хотиралар билан танишиш тинчлигимиз учун яна бир карра шукр қилишга ундайди. Муаллиф китобни Бе лорусь давлатига сафари тааасуротларидан келиб чиқиб ёзган. Биринчи тонг, биринчи кун, биринчи қурбон… қу лоғингиз тўсатдан гумбурлаган товушдан қоматга кела ди, кўз олдингизда ғира-ширада кўкка ўрлаган тутун акс этади, қий-чув, талотўп… мутолаадан завқланмаслигингиз мумкин, аммо ёзувчининг тасвирлари, ташбеҳлари сизни ҳайратда қолдириши тайин…

Қўчқор Норқобил асарлари халқчиллиги, самимийлиги билан аҳамиятли. Ижодкорнинг яна бир ютуғи унинг уруш ҳикояларида яққол намоён бўлади. Урушни кўрмаган ижодкорнинг бу мавзуда тасвирлари қанчалик бўёқдор бўлмасин, уруш кўрган ёзувчининг ёзгани оқ-қора рангларда тасвирланса-да, анчайин салмоқли, жонли чиқади. Уруш кўрганларга у ҳақда ёзиш осон эмас, тасвирлаш, хотирлаш азоб. Ва айни шу азоб таъсири ўқувчига-да ўтади. Китобхонни изтиробга солади. Мазкур китоб мутолаасида шу каби кечинмаларни бошдан ўтказамиз. Ёзувчи ижодидаги қисса ва ҳикоялардан таркиб топган тўплам мутолааси, сиз азиз китобхонларга манзур бўлишидан умидвормиз.